Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2013

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ - ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ





Sunday, March 22, 2015


ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ - ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ


Διαφωτισμός
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιγραφή: https://blogger.googleusercontent.com/img/proxy/AVvXsEjPj5B_pqJ9sniaJcrAiB8YSPUI-4K3AnVVuEZFbQi9HTL-_o79rIRNzA0SuDcNpzNhPtVOair29nVgROg1cJWB8PFi_rUJ0EKAb7LKPHg-DUn7USnL6CkZWgP4gC3-kL5nKnPIsjDHRv_MO8xyieuriGTJ-5iJpEVS5Wx69NF-XRybLvJAkEK7r4LipJmuVXpQLiejUJvhbDzvR4f2u7SV7tMwnHOD7biUzAcAiQ=
Το λήμμα (ή η ενότητα) δεν παραθέτει πηγές ή δεν περιέχει επαρκείς παραπομπές. Βοηθήστε το προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση.Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 14/02/2011.
Η Εγκυκλοπαίδεια
[Σύμπτυξη]
Ιστορία του κόσμου
Προϊστορία
Παλαιολιθική (2.5 εκ. - 10000 π.Χ.)
Μεσολιθική (10000 - 3000 π.Χ.)
Νεολιθική (3000 - 2000 π.Χ.)
Χαλκολιθική (3500 - 1500 π.Χ.)
Εποχή του Χαλκού (2000 - 1000 π.Χ.)
Εποχή του Σιδήρου (1600 - 600 π.Χ.)
Αρχαία Ιστορία
Αρχαϊκή (10ος - 7ος αιώνας π.Χ.)
Κλασική (7ος - 4ος αιώνας π.Χ.)
Ύστερη (3ος αι. π.Χ. - 5ος αι. μ.Χ.)
Μεσαίωνας
Πρώιμος (6ος - 10ος αιώνας)
Ύστερος (11ος - 15ος αιώνας)
Νεότερη Ιστορία
Αναγέννηση (14ος - 16ος αιώνας.)
Διαφωτισμός (17ος - 18ος αιώνας)
Βιομηχανική επανάσταση (19ος αιώνας)
Αποικιοκρατία (15ος - 20ος αιώνας)
Σύγχρονη Ιστορία
20ος αιώνας
21ος αιώνας
Ο Διαφωτισμός αποτελεί σημαντικό πνευματικό κίνημα, που τοποθετείται στα τέλη του 17ου αιώνα και αρχές του 18ου, τον οποίο οι ίδιοι οι Γάλλοι Διαφωτιστές απεκάλεσαν «Siècle des lumières», θεωρώντας εαυτούς ως φωτοδότες.
Ο Διαφωτισμός παρατηρήθηκε αρχικά στη Γαλλία και αργότερα στις χώρες της Ευρώπης αλλά και έξω απ' αυτή, προετοιμάζοντας παράλληλα το έδαφος για τη Γαλλική Επανάσταση. Οι διαφωτιστές πρέσβευαν τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, αξιώνοντας αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσης, στους πολιτικοκοινωνικούς θεσμούς, την οικονομία, την εκπαίδευση και τη θρησκεία. Τάχθηκαν υπέρ της ατομικής ελευθερίας και ενάντια στην τυραννική διακυβέρνηση και την καταπίεση που ασκούσε η Εκκλησία.
Βασικός φορέας των νέων ιδεών που έφερε ο Διαφωτισμός ήταν η ανερχόμενη αστική τάξη που μέχρι εκείνη την εποχή παρέμενε αποκλεισμένη από το σύστημα της απολυταρχίας. Ανάμεσα στους σημαντικούς εκφραστές του Διαφωτισμού τοποθετούνται ο Βολταίρος και ο Μοντεσκιέ. Οι Διαφωτιστές Ντενί Ντιντερό, Ζαν λε Ροντ ντ' Αλαμπέρ και Ζαν Ζακ Ρουσσώ συγκρότησαν το ιδεολογικό υπόβαθρο του Διαφωτισμού στην Εγκυκλοπαίδεια. Παράλληλα οΤζων Λοκ διατύπωνε τη θεωρία του Κοινωνικού Συμβολαίου, προτρέποντας σε μια Ευρώπη που θα υποστήριζε τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Πίνακας περιεχομένων
  [Απόκρυψη] 
·         1 Ιστορία του Διαφωτισμού
o    1.1 17ος αιώνας
o    1.2 Επανάσταση στις επιστήμες
o     
·         2 Διάδοση της γνώσης-Εγκυκλοπαίδεια
·          
·         3 Εξερευνήσεις,εμπόριο και διεθνείς σχέσεις
·         4 Κριτική στην κοινωνική οργάνωση
·         5 Πολιτικές αλλαγές
·         6 Η διάδοση του Διαφωτισμού
o    6.1 Τα σαλόνια και τα καφέ
o    6.2 Βιβλιοθήκες και ακαδημίες
·         7 Η απήχηση του Διαφωτισμού στον ελληνικό χώρο
·          
·         8 Κοινωνικές αξίες του Διαφωτισμού
·          
·         9 Βασικά χαρακτηριστικά του Διαφωτισμού
o    9.1 Το ιδανικό του φιλοσόφου
·         10 Οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού
o    10.1 Γνωστοί εκπρόσωποι του Διαφωτισμού
·         11 Αποφθέγματα
·         12 Παραπομπές
·         13 Προτεινόμενη βιβλιογραφία
·         14 Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ιστορία του Διαφωτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
17ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι ρίζες του κινήματος του Διαφωτισμού καλύπτουν μεγάλο μέρος του 17ου αιώνα. Περισσότερο η φιλοσοφία που αναπτύχθηκε στον 17ο αιώνα ονομάζεται από πολλούς ιστορικούς ως η «Εποχή του Ρασιοναλισμού». ΗΈνδοξη Επανάσταση το 1688 στην Αγγλία σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για την απόλυτη μοναρχία στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα προς τα τέλη του 17ου αιώνα εκδίδονται τα πρώτα γραπτά του Διαφωτισμού.
Ήδη από τον 16ο αιώνα, ο Μισέλ ντε Μονταίν εφάρμοσε τον σκεπτικισμό. Μπερδεμένος από τις πολλές θρησκευτικές διαμάχες αποσύρθηκε και έγραψε τα περίφημα Δοκίμια (Essais). Ο σκεπτικισμός πήρε μια πιο ακραία μορφή στον Ρενέ Ντεκάρτ στα μέσα του 17ου αιώνα.
Επανάσταση στις επιστήμες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κίνημα του Διαφωτισμού ήταν ουσιαστικά επακόλουθο της Επιστημονικής επανάστασης του 17ου αιώνα, που με τη σειρά της προκλήθηκε από τις ανακαλύψεις του Κοπέρνικου τον 16ο αιώνα, και στη συνέχεια τουΓαλιλαίου όσον αφορά τους ουρανούς και τις κινήσεις των πλανητών.
Η διαπίστωση ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο και όχι το αντίστροφο έθεσε υπό 

αμφισβήτηση πολλές ιδέες που ως τότε θεωρούνταν δεδομένες, διδάσκονταν στα πανεπιστήμια και τα σχολεία και προστατεύονταν από τηνΕκκλησία. Ακόμα περισσότερο, η ανακάλυψη κηλίδων στον Ήλιο και κρατήρων στη Σελήνη έδωσε τέλος στην εικόνα μιας τέλειας πλάσης. Αντίστροφα, στον μικρόκοσμο, οι παρατηρήσεις του Ολλανδού Άντον φον Λέβενχουκ, που χρησιμοποιώντας το μικροσκόπιο διαπίστωσε πως υπάρχουν μικροβιακές μορφές ζωής, συμπλήρωσε την εικόνα της ατέλειας της φύσης και δημιούργησε ερωτήματα σχετικά με την τελεολογία της. Η διδασκαλία της Εκκλησίας, μαζί με την αριστοτελική λογική, ήρθαν σε αντίφαση με τις πειραματικές παρατηρήσεις του πραγματικού κόσμου. Οι επιστήμονες των ερχόμενων γενεών δεν θα εμπιστεύονταν πλέον τυφλά ούτε την Εκκλησία, ούτε τον Αριστοτέλη.
Ο Ρενέ Ντεκάρτ έχοντας διαγράψει μια λαμπρή καριέρα ως επιστήμονας ένιωθε την ανάγκη να ανανεώσει τις επιστημονικές μεθόδους (Λόγος περί Μεθόδου,1637). Συνέχισε το ίδιο έργο σε καθαρά φιλοσοφικό τομέα και η φιλοσοφία του ονομάστηκε «καρτεσιανισμός».
Ο Ολλανδός Μπαρούχ Σπινόζα τάχτηκε υπέρ της καρτεσιανής θεωρίας, κυρίως στο θέμα 

της ηθικής. Η φιλοσοφία του Σπινόζα ήταν επικεντρωμένη γύρω από μια άποψη του 

σύμπαντος, στην οποία ο Θεός και η φύση ήταν ένα πράγμα. Αυτή του η φιλοσοφική ιδέα θα γίνει αργότερα η κεντρική ιδέα του Διαφωτισμού.
Για να δείξουμε την μετάβαση από τον 17ο αιώνα, τον Αιώνα του Ορθολογισμού, στον 18ο αιώνα, τον Αιώνα των Φώτων όπως ονομάστηκε, το υπόδειγμα του Νεύτωνα μένει αξεπέραστο, στο ότι η επιστήμη χρησιμοποίησε εμπειρικές παρατηρήσεις, όπως η δυναμική των πλανητών 

του Γιοχάνες Κέπλερ ή η οπτική, για να δημιουργήσει μια θεωρία που εξηγούσε όλα τα 

φαινόμενα: τη θεωρία της παγκόσμιας έλξης, την κοινώς γνωστή βαρύτητα. Η χρήση του πειράματος και της παρατήρησης για τον έλεγχο και τη διατύπωση νέων θεωριών και η μαθηματικοποίηση-ποσοτικοποίηση των επιστημών αποτέλεσαν βαθιά τομή που άλλαξε τη φυσιογνωμία της έρευνας. Το μνημειώδες έργο του Νεύτωνα Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica)αποτέλεσε σύνοψη των επιτευγμάτων της προηγούμενης περιόδου και έθεσε την επιστήμη σε νέες πλέον κατευθύνσεις.
Διάδοση της γνώσης-Εγκυκλοπαίδεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μία σημαντική αλλαγή στο κίνημα του Διαφωτισμού σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα, τον 17ο, έχει τις ρίζες της στη Γαλλία, με τους Εγκυκλοπαιδιστές. Αυτό το κίνημα παίρνει ως θεμέλιο την ιδέα ότι υπάρχει μια επιστημονική και ηθική αρχιτεκτονική της γνώσης, μια κατασκευή της οποίας η πραγματοποίηση είναι ένα μέσο απελευθέρωσης του ανθρώπου. Ο φιλόσοφος Ντενί Ντιντερό και ο μαθηματικός Ζαν Ντ' Αλαμπέρ εξέδωσαν το 1751 την Εγκυκλοπαίδεια ή Λεξικό αλφαβητικά ταξινομημένο των τεχνών και των επαγγελμάτων(γαλλ. Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des arts et métiers).
Ένας φιλόσοφος του Διαφωτισμού: ο Ντενί Ντιντερό
Όποια και αν ήταν η συμβολική δύναμη του έργου των δύο αυτών Εγκυκλοπαιδιστών, η διάδοση της γνώσης δεν είναι κατόρθωμα μόνο δικό τους: η διαδικασία της διάδοσης νέων ιδεών διευρύνθηκε από την τεχνική πρόοδο της διάδοσης των πληροφοριών, καθώς από το βιβλίο πέρασαν στην εφημερίδα και από εκεί στον τύπο. Τα πρώτα περιοδικά εμφανίστηκαν στην Ιταλία στα τέλη του 17ου αιώνα και γρήγορα εξαπλώθηκαν και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οι εφημερίδες και η αλληλογραφία μεταξύ των διανοούμενων επέτρεψαν πιο γρήγορες αλλαγές, εγκαινιάζοντας μια ενιαία πολιτιστική ενότητα.
Εξερευνήσεις,εμπόριο και διεθνείς σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά την ειρήνη των Πυρηναίων το 1659, η Γαλλία πήρε μια κυρίαρχη θέση στην Ευρώπη σε πολλούς τομείς. Στον 17ο αιώνα, η ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου των Κάτω Χωρών εις βάρος της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ώθησε τον Ολλανδό Ούγκο Γκρότιους (Hugo Grotius) να ανανεώσει τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και να θέσει τις βάσεις για τα σημερινά φυσικά δικαιώματα. Το κέντρο βαρύτητας του ναυτικού ανταγωνισμού μετατοπίστηκε στη ΒόρειαΕυρώπη. Το εμπόριο προς τις Ινδίες έβαλε τρεις ευρωπαϊκές δυνάμεις σε μεγάλο ανταγωνισμό: τις Κάτω Χώρες, τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία.
Τον 18ο αιώνα, ο γαλλο-αγγλικός ανταγωνισμός κορυφώθηκε με τον Επταετή Πόλεμο, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Η γαλλική ήττα ώθησε τη Γαλλία να αναζητήσει εκδίκηση: βοήθησε τις αγγλικές αποικίες στη Βόρεια Αμερική στον αγώνα τους για ανεξαρτησία. Οι εξερευνήσεις επεκτάθηκαν και σε πολύ μακρινές περιοχές, στον Ειρηνικό Ωκεανό και στην Άπω Ανατολή.
Τα ταξίδια σε μακρινά μέρη της υδρογείου, που αυξήθηκαν σημαντικά στη διάρκεια του 18ου αιώνα, ενθάρρυναν τους ανθρώπους να μελετήσουν άλλους, σύγχρονους τους, πολιτισμούς. Καθώς παρατηρούσαν τους Κινέζους, τουςΠέρσες ή τους Ταϊτινούς, άρχισαν να συζητούν για σχετική ποιότητα των διαφόρων τρόπων ζωής, πολύ συχνά επαινώντας τη στάση των υποτιθέμενων κατώτερων «ιθαγενών» απέναντι στο σεξ και στη θρησκεία, για παράδειγμα, ως ανώτερης από εκείνη που χαρακτήριζε την «πολιτισμένη» δυτική Ευρώπη.
Κριτική στην κοινωνική οργάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κίνημα είναι, σε όλη του τη διάρκεια, η διόγκωση δύο κοινωνιολογικών πιέσεων: από τη μια μία δυνατή πνευματικότητα συνοδευόμενη από τη θρησκεία και την Εκκλησία, από την άλλη ένα αντικληρικό κίνημα που ασκούσε έντονη κριτική στις διαφορές ανάμεσα στη θρησκευτική θεωρία και πρακτική και εδραιώθηκε κυρίως στη Γαλλία.
Περιγραφή: https://blogger.googleusercontent.com/img/proxy/AVvXsEiOC26a1qCGmf9F8SZorHmsFz6ed-QYTyVPMGO6RQ78UR8vYAKoJHLSycf0WRspAz3jtFkJKcJmICtcJZst5sSl28-heyZ3CE3RCJYsNUcmvpbabJX4V7nO0rgspDTu56XOa6EYjHVT8UiWl2yr17tIKfQ93YykbWWpyulzEr5T0LliqGCZcXrIBI7F-qdYawGYiE4L1y1d6w9RsgTQog=
Καρικατούρα του 18ου αιώνα που αναπαριστά την τρίτη τάξη στη Γαλλία σε πλήρη εκμετάλλευση, να έχει στους ώμους της τις υπόλοιπες δύο τάξεις
Σε αυτή τη χώρα, η κοινωνία χωριζόταν σε τρεις τάξεις: την αριστοκρατία, τον κλήρο και την τρίτη τάξη. Αυτός ο διαχωρισμός αντιστοιχούσε ακόμη σε αυτόν του Μεσαίωνα. Η αριστοκρατία και ο κλήρος κατείχαν σημαντικά προνόμια και δικαιώματα, χωρίς ουσιαστικά να κάνουν τίποτε. Από την άλλη πλευρά μια νέα τάξη αναδυόταν στο προσκήνιο με την ανάπτυξη του εμπορίου: η αστική τάξη, που επιθυμούσε ελευθερία στον οικονομικό τομέα και μεγαλύτερο μερίδιο στην εξουσία. Το δικαστικό σύστημα ήταν επίσης απαρχαιωμένο. Άν και το εμπορικό δίκαιο είχε κωδικοποιηθεί τον 17ο αιώνα, το αστικό δίκαιο δεν είχε καταγραφεί τότε, ούτε ουσιαστικά ίσχυε.
Ιδιαίτερα επιθετικός προς την Εκκλησία ήταν ο Βολταίρος. Εξόριστος στην Αγγλία από το 1726 ως το 1729, εκεί μελέτησε τα έργα του Τζων Λοκ, του Νεύτωνα και το αγγλικό πολιτικό σύστημα.
Τη σκέψη των Διαφωτιστών απασχόλησαν και τα ζητήματα της ελευθερίας του ατόμου και της ισότητας των ανθρώπων. Ο Τζον Λοκ στο έργο του Κοινωνικό Συμβόλαιο(1762)[1] υπερασπίζεται την ελευθερία του ανθρώπου και δέχεται ως κυρίαρχη μόνο την εκάστοτε κυβέρνηση. Αυτό όμως προϋποθέτει δημοκρατικό πολίτευμα, το οποίο δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς τον σεβασμό των νόμων. Η πολιτική θεωρία του Ρουσσώ δεν εγγυάται μόνο την ελευθερία αλλά και την ισότητα, κάτι όμως που απαιτεί μια ριζική αναμόρφωση της κοινωνίας. Η ισότητα, υποστήριξε ο Ρουσσώ, υπήρχε στη φυσική κοινωνία και καταργήθηκε όταν δημιουργήθηκε ο θεσμός της εξουσίας και τηςιδιοκτησίας.
Πολιτικές αλλαγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ήδη από το τέλος του 17ου αιώνα, ο Τζων Λοκ είχε καθορίσει τον διαχωρισμό των εξουσιών, της εκτελεστικής και της νομοθετικής. Η δημοκρατία άρχισε να πιάνει τόπο στην Αγγλία. Ο Μοντεσκιέ ασχολήθηκε με την ιδέα του διαχωρισμού των εξουσιών, και πρόσθεσε και μία τρίτη εξουσία, τη δικαστική, στο έργο του Πνεύμα των Νόμων. Οι φιλελεύθερες ιδέες του Διαφωτισμού συνάντησαν ένθερμους υποστηρικτές, οι οποίοι με τη σειρά τους επεδίωξαν να αλλάξουν τους πολιτικούς θεσμούς στην Ευρώπη. Έτσι μετά το 1750 υπήρξαν προσπάθειες να «εξορθολογιστούν» οι ευρωπαϊκές μοναρχίες και οι νόμοι τους.
Η διαφωτιστική ιδέα μιας εξορθολογισμένης κυβέρνησης, μέσα στα πλαίσια που χάραζε ο Διαφωτισμός, ενσαρκώθηκε στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών, στην Αμερική, καθώς και σε μικρότερο βαθμό στις προτάσεις των Ιακωβίνων της Γαλλικής Επανάστασης.
Η Γαλλική Επανάσταση, με τη σειρά της, αποτελεί μια βίαιη ενσάρκωση της φιλοσοφίας του Διαφωτισμού, και η επιθυμία για αλλαγή και ορθολογισμό οδήγησε στην προσπάθεια να εξαλειφθεί η Εκκλησία και ο χριστιανισμός στο σύνολο τους, όχι μόνο ως ιδέες αλλά και υλικά. Η κοινωνία, οι πολιτικοί θεσμοί, η ανθρώπινη σκέψη άλλαξε με τη Γαλλική Επανάσταση, και πλέον στις υποχρεώσεις του κράτους τέθηκαν για πρώτη φορά νέα αιτήματα, όπως η ισότητα σε όλους τους τομείς, η σωστή απονομή δικαιοσύνης κτλ.
Η διάδοση του Διαφωτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κίνημα του Διαφωτισμού ξεχωρίζει από όλα τα προηγούμενα κινήματα διανοουμένων από τον αποδέκτη του: το ευρύ κοινό. Η πρόοδος του αλφαβητισμού και της μάθησης επέτρεψαν στο ευρύ κοινό, τον λαό γενικότερα, να δημιουργήσει μια γνώμη, μία κοινήγνώμη. Οι πολιτικές και φιλοσοφικές συζητήσεις υπερβαίνουν τα μέχρι τότε στενά όρια του κύκλου των συγγραφέων και των ανθρώπων των γραμμάτων και γίνονται πλέον υπόθεση και του λαού.
Βασικό ρόλο σε αυτή την υπόθεση έπαιξε η Γαλλία, τόσο πριν όσο και μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Η Γαλλία τον 18ο αιώνα γνώρισε μια περίοδο σχεδόν 80 χρόνων εσωτερικής ειρήνης και οικονομικής ευημερίας. Εκτός αυτού, η Γαλλία ήταν η πιο μεγάλη πληθυσμιακά χώρα στην Ευρώπη και η χώρα με τη μεγαλύτερη λαμπρότητα και γόητρο. Η γαλλική γλώσσα και ο γαλλικός αυλικός πολιτισμός των Βερσαλλιών ακτινοβολούσαν από το Βερολίνο στην Πρωσία ως την Αγία Πετρούπολη στη Ρωσία.
Εσωτερικά όμως άρχισε να γεννιέται μια αλλαγή. Οι νέες φιλοσοφικές ιδέες εξαπλώνονταν γρήγορα μέσω των σαλονιών, των καφέ και των λογοτεχνικών και επιστημονικών συναθροίσεων, και παράλληλα η απόλυτη βασιλική εξουσία έχανε το κύρος της, καθώς τα σύννεφα του πολέμου πύκνωναν γύρω από την Αυτοκρατορία.
Τα σαλόνια και τα καφέ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο πρώτος φορέας των καινούριων ιδεών υπήρξαν τα καφέ, και κυρίως τα καφέ του Παρισιού, που αποτελούν τα καταφύγια νεαρών ποιητών και διαφόρων άλλων ανθρώπων που συζητούσαν παθιασμένα για τις νέες ιδέες και φιλοσοφίες.
Κυρίως όμως είναι τα κοσμικά σαλόνια εκεί όπου το κίνημα του Διαφωτισμού γίνεται ευρέως γνωστό. Με την έννοια σαλόνια εκείνη την εποχή εννοούνταν χώροι συγκέντρωσης ανθρώπων, ανεξάρτητα από το επάγγελμα, το θρησκευτικό τους πιστεύω και τις ιδέες τους, όπου έβρισκαν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους και τη γνώμης τους, καθώς στη Γαλλία όπως και πολλά άλλα τμήματα της Ευρώπης εκείνη την περίοδο δεν επικρατούσε ελευθερία γνώμης και ελευθεροτυπία.
Οι πλούσιες αστές κυρίες συνιστούν έναν κοινωνικό κύκλο από λογοτέχνες, καλλιτέχνες, ζωγράφους, ανθρώπους των γραμμάτων κ.α., και έτσι ξεδιψούν τη δίψα τους για μάθηση και πολιτισμό. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μαρκησίας ντε Πομπαντούρ και της Μαντάμ Ζοφρέν, οι οποίες είχαν δημιουργήσει έναν μεγάλο κύκλο με συνευρέσεις πολλές φορές εβδομαδιαίως.
Συγκέντρωση στο σαλόνι της Μαντάμ Ζοφρέν, Gabriel Lemonnier
Βιβλιοθήκες και ακαδημίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι ακαδημίες τότε αποτελούνταν από πολύ μορφωμένους ανθρώπους που ένωναν τις δυνάμεις τους και ασχολούνταν με τα γράμματα και τις επιστήμες, προσπαθώντας για τη διάδοση της γνώσης. Σχεδόν πανομοιότυπες με τις ακαδημίες, και γεμάτες από ανθρώπους που διψούσαν για γνώση, οι βιβλιοθήκες και τα αναγνωστήρια πολλαπλασιάστηκαν, είτε από κρατική μέριμνα, είτε από δωρεές πλουσίων ιδιωτών. Περιλάμβαναν επιστημονικές εργασίες και μεγάλα λεξικά και αποτελούνταν από αίθουσες μελέτης και αίθουσες συζητήσεων.
Όλες αυτές οι λέσχες και τα σωματεία της γνώσης λειτουργούσαν όπως και τα σαλόνια και σχημάτιζαν μεταξύ τους επαρχιακά, εθνικά, ακόμη και ευρωπαϊκά δίκτυα ανταλλαγής βιβλίων και αλληλογραφίας. Τα πάντα ερευνώνταν και συζητούνταν εκεί: από φυσική και χημεία μέχρι αγρονομία και δημογραφία. Η νέα ιδεολογία προωθήθηκε αποτελεσματικότερα μέσα από τον μετασχηματισμό του λεξιλογίου και τη διαφοροποίηση της σημασίας ορισμένων λέξεων.Είναι χαρακτηριστικό ότι έννοιες όπως εξουσία, κράτος, κοινωνία, μεσαία τάξη, φύση, ευτυχία, αρετή, πρόοδος, τεχνική εμφανίζονται στο καθημερινό λεξιλόγιο των ευρωπαϊκών γλωσσών κατά τον 18ο αιώνα.
Οι Διαφωτιστές ταξίδευαν επίσης στο εξωτερικό, όπου εξέθεταν τις απόψεις τους, προσκεκλημένοι συχνά από ηγεμόνες της λεγόμενης «φωτισμένης δεσποτείας», όπως ήταν ο Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας και η Μεγάλη Αικατερίνητης Ρωσίας.
Η απήχηση του Διαφωτισμού στον ελληνικό χώρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Διαφωτισμός, με κύριο όπλο του την ελληνική τυπογραφία, μεταδόθηκε μέσω των παροικιών και στον υπόδουλο Ελληνισμό, με κάποια όμως καθυστέρηση λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούσαν στις τουρκοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Η μεταβολή των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών επέτρεψε στη συνέχεια τη δημιουργία στον ελληνικό χώρο, κατά την περίοδο 1750-1821, ενός πνευματικού κινήματος ανάλογου του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, που από τον Κ.Θ. Δημαρά ονομάστηκε Νεοελληνικός διαφωτισμός.
Αναπτύχθηκε και εδώ έντονη πνευματική δραστηριότητα γύρω από θεμελιώδεις ιδέες όπως ελευθερία, δικαιοσύνη, ανεξιθρησκεία, αρετή, επιστήμη, με αντικειμενικό σκοπό τον φωτισμό των υπόδουλων Ελλήνων, ώστε αυτοί να διεκδικήσουν την απελευθέρωσή τους. Παράλληλα εκείνο το διάστημα ιδρύθηκαν σχολεία, εκδόθηκαν βιβλία, μελετήθηκαν οι θετικές επιστήμες. Κατά μία άλλη άποψη, ο όρος «Νεοελληνικός Διαφωτισμός» είναι υπερβολικός, αφού αναφέρεται σε ένα πνευματικό κίνημα που είχε κύριο αίτημα την παιδεία των Ελλήνων.[2]
Οι ιδεολογικοί προσανατολισμοί των φορέων του Διαφωτισμού στον ελληνικό χώρο έχουν μεγάλο εύρος και εκτείνονται από την προσκόλληση σε παραδοσιακές αξίες μέχρι την πλήρη αποδοχή των ευρωπαϊκών ιδεών.
Σημαντικοί εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού είναι μεταξύ άλλων ο Ευγένιος Βούλγαρις, ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, οι συγγραφείς της Νεωτεριστικής Γεωγραφίας Δανιήλ Φιλιππίδης και Γρηγόριος Κωνσταντάς, ό Άνθιμος Γαζής και ο ανώνυμος συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας. Κορυφαίοι όμως αναδείχθηκαν ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος(1757-1798) επιδιώκει μέσα από το μεταφραστικό και το πρωτότυπο συγγραφικό του έργο να καταστήσει τους Έλληνες κοινωνούς της δυτικής σκέψης και να τους προετοιμάσει για τη διεκδίκηση της ελευθερίας τους. Χαρακτηριστικό από την άποψη αυτή είναι το έργο του Φυσικής Απάνθισμα, με το οποίο προσπαθεί να εμφυσήσει στους συμπατριώτες του την ορθολογική σκέψη μέσω των φυσικών επιστημών.
Εμπνευσμένος ο Ρήγας από τον άνεμο της ελευθερίας που πνέει στη Γαλλία και τη δυτική Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα, τυπώνει μια σειρά από χάρτες,μεταξύ των οποίων και τη Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος, όπου δείχνει παρουσιαστικά την έκταση και την ακτινοβολία του Ελληνισμού, καθώς και βιβλία με πατριωτικό περιεχόμενο. Ο Ρήγας οραματιζόταν κοινή εξέγερση όλων των βαλκανικών λαών εναντίον του δυνάστη και την ίδρυση μιας παμβαλκανικής Ελληνικής Δημοκρατίας. Τρία έτη μετά την έκδοση της Χάρτας, οΆνθιμος Γαζής επιμελήθηκε μίας νεώτερης έκδοσής της, μικροτέρων διαστάσεων, με την ονομασία Πίναξ γεωγραφικός της Ελλάδος.
Κοινωνικές αξίες του Διαφωτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτή η περίοδος χαράχτηκε από ριζικές μεταβολές:
  • Οι επιστημονικές ανακαλύψεις (ηλιοκεντρισμός, μηχανική, ιατρική) βοηθούν στην αποκρυστάλλωση του ρασιοναλισμού και της εμπειρικής φιλοσοφίας,
  • Οι κοινωνικές αξίες που υπερασπίστηκαν πολλοί από τους Διαφωτιστές σε όλη την Ευρώπη είναι η ανεξιθρησκεία, η ελευθερία και η ισότητα,
  • Αυτές οι αξίες αποφέρουν καρπούς στην Αγγλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία, με τη μορφή των φυσικών δικαιωμάτων και με τον διαχωρισμό των εξουσιών,
  • Η γνώση διαδίδεται με τη βοήθεια της Εγκυκλοπαίδειας και του τύπου,
  • Το γούστο για την αρχαιότητα εδραιώνεται στις τέχνες,
  • Το εμπόριο αναπτύσσεται την ίδια στιγμή που η Ευρώπη ανακαλύπτει την Άπω Ανατολή και τον Ειρηνικό,
  • Πολλοί σκεπτικιστές στη Γαλλία κατακρίνουν την κοινωνική και θρησκευτική ιεραρχία, την αριστοκρατία και την απόλυτη μοναρχία.
Βασικά χαρακτηριστικά του Διαφωτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η σκέψη και η αμφισβήτηση είναι αρετές
  • Ανεξιθρησκεία
  • Υπάρχει το κίνημα της παιδείας έχουμε μια επιστροφή προς τη μάθηση. Ο ανθρωπος ηταν ανώριμος γιατί ηταν αμόρφωτος λέγεται
  • Οι αριστοκράτες και ο βασιλιάς παύουν να μονοπωλούν την κοινωνική, πολιτική και καλλιτεχνική ζωή
  • Το «καλό» και το «λογικό» γίνονται ισάξια
  • Ελευθερία αντί απολυταρχίας, ισότητα αντί ταξικών διαφορών, επιστήμη αντί δεισιδαιμονιών και προκαταλήψεων, ανεξιθρησκεία αντί δογματισμού
  • Η ελευθερία και η αυτονομία ισχύουν και για τη λογοτεχνία (παύει πλέον να εξυπηρετεί συμφέροντα αριστοκρατών και βασιλέων)
  • Η σοφία και η εξυπνάδα είναι αρετές
  • Η δημοκρατία είναι το ιδανικό πολίτευμα
  • Όλοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν και παραμένουν ίσοι και ελεύθεροι
Το ιδανικό του φιλοσόφου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιδανική φυσιογνωμία του Διαφωτισμού είναι η αθεια,
άνθρωπος των γραμμάτων με κοινωνική λειτουργία, ο οποίος ασκεί τη λογική του σε όλους τους τομείς για να καθοδηγήσει τις αντιλήψεις. Είναι ένας διανοούμενος που παρεμβαίνει στην κοινωνία, ένας «τίμιος άνθρωπος που χειρίζεται τα πάντα με τη λογική» (Εγκυκλοπαίδεια), «που αγωνιά να ξεσκεπάσει τα λάθη» (Ντιντερό), ένας υπερασπιστής των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όπως και οι ανθρωπιστές της Αναγέννησης, έτσι και οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού ενδιαφέρονταν για διάφορους τομείς: ο Αμερικανός Τόμας Τζέφερσον είχε λάβει δικαστική εκπαίδευση, αλλά εξασκούσε συχνά και αρχαιολογία και αρχιτεκτονική. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνοςήταν διπλωμάτης και φυσικός.
Οι κοινωνικές ρίζες των Διαφωτιστών διαφέρουν: πολλοί κατάγονταν από αστικές οικογένειες (Βολταίρος, Τόμας Τζέφερσον), άλλοι από οικογένειες που ανήκαν σε ανώτερες κοινωνικές τάξεις (Ιμμάνουελ Καντ, Ντενί Ντιντερό, Βενιαμίν Φραγκλίνος), ενώ υπήρχαν και μερικοί από την αριστοκρατία (Μοντεσκιέ).
Όλοι οι φιλόσοφοι εκείνης της εποχής είχαν σχηματίσει ένα επικοινωνιακό δίκτυο και επικοινωνούσαν μεταξύ τους με επιστολές. Μας είναι γνωστή η βίαιη αλληλογραφία μεταξύ του Βολταίρου και του Ρουσσώ. Επίσης τα μεγάλα πνεύματα του 18ου αιώνα συναντιούνταν και συζητούσαν στα σαλόνια, στα καφέ και στις ακαδημίες. Επειδή όμως επέκριναν, πολλές φορές άγρια, την κοινωνική διάρθρωση και το πολιτικό σύστημα που κυριαρχούσε και τη μοναρχία, δεν ήταν λίγες οι φορές που εκδιώκονταν ή φυλακίζονταν. Τα βιβλία και τα συγγράματά τους αναγκάζονταν είτε να τα εκδίδουν ανώνυμα είτε σε χώρες όπου υπήρχε σχετική ελευθερία τύπου, όπως στην Αγγλία και τις Κάτω Χώρες. Ο Μοντεσκιέ για παράδειγμα έκδωσε το βιβλίο του Περσικά γράμματα (Lettres Persanes) στις Κάτω Χώρες.
Πολλοί φιλόσοφοι του Διαφωτισμού ήταν θεϊστές. Αμφισβητούσαν δηλαδή τα βιβλικά θεμέλια του χριστιανισμού, υποβάλλοντας τη Βίβλο σε επιστημονική κριτική και καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μυθολογία. Συμμετείχαν σε ένα ευρύτερο σύνολο κριτικών που κατήγγειλλε τις θεσμοθετημένες θρησκείες ως μέσα εκμετάλλευσης, που είχαν επινοήσει παλιάνθρωποι και απατεώνες για να εξαπατούν τις αδαείς μάζες. Απέρριπταν τις προσευχές και τις λειτουργίες ως άχρηστες. Ο Θεός, υποστήριζαν, δεν είναι δυνατό να πείθεται να παραβιάζει τους φυσικούς νόμους για χάρη μεμονωμένων ατόμων. Καταδίκαζαν το δόγμα του προπατορικού αμαρτήματος ως ολέθριο για το ανθρώπινο γένος. Αντίθετα, πίστευαν ότι άνθρωποι έχουν την ελευθερία και τη λογική ικανότητα να εκλέγουν ανάμεσα στο καλό και στο κακό. Η άποψη ότι μερικοί προορίζονται να σωθούν και άλλοι να καταλήξουν στην κόλαση, αρνείται στην ανθρωπότητα την αξιοπρέπεια με την οποία η λογική την έχει προικίσει.
Γνωστοί εκπρόσωποι του Διαφωτισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποφθέγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Λέσσινγκ,1777: Αρκεί οι άνθρωποι να κρατιούνται από τη χριστιανική αγάπη·είναι ασήμαντο ό,τι συμβεί στη χριστιανική θρησκεία
  • Τσέζαρε Μπεκαρία, 1764: Δεν υπάρχει ελευθερία από το σημείο εκείνο στο οποίο οι νόμοι επιτρέπουν οι άνθρωποι να παύουν να είναι άτομα και να γίνονται πράγματα
  • Ζαν Ζακ Ρουσσώ: Το λογικό πολλές φορές μας απατά, η συνείδηση όμως ποτέ
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1.     Άλμα πάνω↑ Σιβετίδου, Αφροδίτη: «Το κοινωνικό συμβόλαιο και η Γαλλική Επανάσταση». Διαβάζω 216 (1989), 68-71.
2.     Άλμα πάνω↑ Διαμαντής Απόστολος,, Συνέντευξη, 10-5- 2013
Προτεινόμενη βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Gay Peter, «The Enlightenment. An Interpretation, or The Rise of Modern Paganism», 2ηέκδοση, New York, 1967
  • Frank Kelleter: Amerikanische Aufklärung. Sprachen der Rationalität im Zeitalter der Revolution. Schöningh, Paderborn 2002, ISBN 3-506-74416-X
  • Panajotis Kondylis, Die Aufklärung im Rahmen des neuzeitlichen Rationalismus. Meiner, Hamburg 2002, ISBN 3-7873-1613-2
  • Αφροδίτη Σιβετίδου, «Το κοινωνικό συμβόλαιο και η Γαλλική Επανάσταση», Διαβάζω 216 (1989), 68-71.
  • Τι είναι Διαφωτισμός (κείμενα των Καντ, Λέσσινγκ, Σίλερ κ.ά.), πρόλογος Περικλής Βαλλιάνος, μετάφρ. Μ.Ν. Σκουτερόπουλος, επιμ. Φωτεινή Ξιφαρά, εκδ. «Κριτική», Αθήνα 2014
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατηγορία: 
·         Διαφωτισμός
Μενού πλοήγησης
·         Δημιουργία λογαριασμού
·         Σύνδεση
·         Το πρόχειρό μου
·         Λήμμα
·         Συζήτηση
·         Κύρια πύλη
·         Κατάλογος λημμάτων
·         Προβεβλημένα λήμματα
·         Τρέχοντα γεγονότα
·         Τυχαίο λήμμα
Συμμετοχή
·         Πύλη Κοινότητας
·         Αγορά
·         Πρόσφατες αλλαγές
·         Βοήθεια
·          
·          
·         Επικοινωνία
·         Δωρεές
Εργαλεία
·         Συνδέσεις προς εδώ
·          
·          
·         -Σχετικές αλλαγές
·          
·          
·          
·         Ειδικές σελίδες
·          
·          
·         Σταθερός σύνδεσμος
·          
·          
·          
·          
·         Πληροφορίες σελίδας
·          
·         Αντικείμενο Wikidata

·         Παραπομπή
Εκτύπωση/εξαγωγή

·          
·          
·          
·          
·         Δημιουργία βιβλίου
·         Κατέβασμα ως PDF
·         Έκδοση εκτύπωσης

Άλλες γλώσσες
·         Afrikaans
·         Alemannisch
·         Aragonés
·         العربية
·         مصرى
·         Asturianu
·         Azərbaycanca
·         Boarisch
·         Žemaitėška
·         Беларуская
·         Беларуская (тарашкевіца)‎
·         Български
·         বাংলা
·         Brezhoneg
·         Bosanski
·          
·         Català
·         کوردی
·         Čeština
·         Cymraeg
·         Dansk
·         Deutsch
·         English
·         Esperanto
·         Español
·         Eesti
·         Euskara
·         Estremeñu
·         فارسی
·         Suomi
·         Võro
·         Føroyskt
·         Français
·         Frysk
·          
·          
·         Gaeilge
·          
·          
·         Gàidhlig
·         Galego
·         עברית
·         Fiji Hindi
·         Hrvatski
·         Magyar
·         Հայերեն
·         Interlingua
·         Bahasa Indonesia
·         Ilokano
·         Ido
·          
·         Íslenska
·         Italiano
·         日本語
·         ქართული
·         Қазақша
·         한국어
·         Latina
·         Ladino
·         Lëtzebuergesch
·         Limburgs
·         ລາວ
·         Lietuvių
·         Latviešu
·         Македонски
·         മലയാളം
·         Монгол
·         Bahasa Melayu
·         Mirandés
·         Plattdüütsch
·         Nedersaksies
·         नेपाल भाषा
·         Nederlands
·         Norsk nynorsk
·         Norsk bokmål
·         Occitan
·         Polski
·         پنجابی
·         Português
·         Rumantsch
·         Română
·         Русский
·         Русиньскый
·         Sicilianu
·         Srpskohrvatski / српскохрватски
·         Simple English
·         Slovenčina
·         Slovenščina
·         Shqip
·         Српски / srpski
·         Svenska
·         Kiswahili
·         தமிழ்
·         ไทย
·         Türkmençe
·         Tagalog
·         Türkçe
·         Татарча/tatarça
·         Українська
·         اردو
·         Oʻzbekcha/ўзбекча
·         Tiếng Việt
·         Winaray
·         ייִדיש
·         中文
·         Bân-lâm-gú
·         粵語
Επεξεργασία συνδέσμων
Βοηθήστε να βελτιωθεί το λήμμα
Βρήκατε κάποιο σφάλμα ή παράλειψη;
Μπορείτε να το αναφέρετε στην σελίδα συζήτησης για το λήμμα.
Πρόταση για διόρθωση
Αλλά να θυμάστε ότι μπορείτε να προχωρήσετε ο ίδιος στη διόρθωση των λαθών που βρήκατε, πατώντας "επεξεργασία" στην κορυφή της σελίδας (δείτε πως).
·         Τελευταία τροποποίηση 12:33, 31 Δεκεμβρίου 2014.
·         Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την Creative Commons Attribution-ShareAlike License· μπορεί να ισχύουν και πρόσθετοι όροι. Δείτε τους Όρους Χρήσης για λεπτομέρειες 

===================================================================

--

-----------------------------------------------------------------------------

Για θυμήσου Μιχαλάκη (To Γυθειάκι) α΄εκτέλεση 1972

Αναρτήθηκε από στις

Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)